10 Kasım 2007 Cumartesi

Evsel Atıkların Geri Dönüştürülmesi


Tabii kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı takdirde bir gün bu kaynakların tükeneceği şüphesizdir. Kaynak israfını önlemenin yanında, hayat standartlarını yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi ile bu gerçeği gören gelişmiş ülkeler atıkların geri kazanılması ve tekrar kullanılması için yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir. Aynı gerçeğin ışığı altında Avrupa Ekonomik Topluluğu üye Ülkerlide atıkların geri kazanılması şartını getirmiştir. (Curi, Kocasoy, 1982)

Kalkınma çabasında olan ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkelerinde tabii kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir şekilde faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri olan maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini araştırmaları gerekmektedir.Demir, çekli, bakır, kurşun, kağıt, plastik, kauçuk, cam gibi maddelerin geri kazanılması ve tekrar kullanılması, tabii kaynaklarımızın tükenmesini önleyeceği gibi ülke ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarını azaltacak, kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf edilecektir. En az yukarıda sayılanlar kadar önemli olan diğer bir husus da uzaklaştırılacak katı miktarlarında ki büyük azalma ve dolayısıyla çevre kirliliğinin önemli ölçüde önlenmesidir. Özellikle katı atıkları düzenli bir şekilde bertaraf edebilmek için yeterli alan bulunmayan ülkeler için katı atık miktarının ve hacminin azalması büyük bir avantajdır. Araştırmalara göre metallerin geri kazanılması için harcanan enerji metallerin madenlerden çıkartılması için gereken enerjiden çok daha azdır. Şöyle ki geri kazanılmış metalden 1 ton alüminyum yapmak için gereken enerji cevherden yapılacak alüminyum için harcanan enerjinin %4’üdür. Aynı şekilde bakır bileşimlerin, geri kazanılması için gereken enerji bu metalin madenlerden çıkartılması için gereken enerjinin sadece %13, ve demi/çelik için %19’u kadardır. Aynı şekilde 1 ton kullanılmış kağıdın geri kazanılması ile 17 ağaç kurtarılmakta 4100 kilovat saatlik enerji tasarruf edilmektedir ki bu miktar bir ailenin ortalama olarak 1 yılda kullandıkları elektrik enerjisidir. Atıkların önemli miktarını geri dönüştürülerek ve yeniden kullanılabilir malzemeler yapılmaktadır. Örneğin; atıkları içindeki cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi atılar çeşitli işlemlerden geçirilerek yeni bir hammadde olarak değerlendirilebilmektedir. Bu atıkların hammadde gibi kullanılarak şişe, kutu, plastik, kağıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülmelerine geri dönüşüm denir. Sağlıklı bir geri dönüşüm sisteminin ilk basamağı ise bu malzemelerin kaynağında ayırmak suretiyle toplanılmasıdır. Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar normal çöple karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük nitelikte olmakta ve temizlik işlerinde sorunlar olabilmektedir. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta ayırma ve ayrı toplama oluşturur.

Geri Kazanım Konusunda Bunları Biliyor Musunuz ?

• Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fizikseli kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesine “Geri Kazanım” denilmektedir.

• Geri kazanımla, doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye destek sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.

• Türkiye’de atıkların geri kazanımı konusunda uzun yıllardır süre gelen çalışmalar vardır. Cam kağıt, karton, plastik ve metal atıklar özellikle çöp dökme sahalarından ve sokak toplayıcıları kanalıyla sokaklardan toplanmakta ve hammadde kaynağı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.

• Kullanılmış ambalajların ve diğer değerlendirilebilir atıkların genel çöpten ayrı ve temiz olarak toplanması yöntemi geri kazanım sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Ayrı toplanan geri kazanılabilir atıkların geri dönüşüm işlemine tabi tutulabilmesi için cinslerine göre de ayrılmaları gerekmektedir.

• Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık %15-20’sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.

• Ambalaj çöp değil aynı zamanda bir hammaddedir. Yeniden kazanımı mümkün olan ambalajları evlerimizde ayrı toplayalım.

• Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edelim.

• Kağıtlarımızı, defterlerimizi tutumlu kullanıp kullanılmış kağıtları geri kazanalım.

• Tükettiğimiz kağıtları çöpe atmak yerine toplayıp ekonomiye kazandırabilir ve çevre kirliliğini önleyebiliriz.

• Bir ton kullanılmış kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının bir ton kullanılmış gazete kağıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlemiş olacaktır.

• İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların %44’ü okunmamaktadır.

• Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa, her yıl 150.000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır.

• Bir insan, ömrünün 8 ayını, gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirmektedir.

• Bir büro elemanı yılda, 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe atmaktadır.

• Bir kere kullanıp atacağımız poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba, seper ve fileleri tercih edelim.

• Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan madde olduğu için yok edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.

• Plastik ambalaj atıkları yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün üretiminde ham madde olarak kullanılmaktadır. Sera örtüsü, otomotiv sektöründe plastik torba, marley, pis su borusu, elyaf ve dolgu malzemesi, araba yedek parçası yapımında kullanılmaktadır.

• Yeni üretime kıyasla, matal ve plastikte % 95 enerji tasarrufu sağlarız.

• Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edillmiş olacaktır.

• Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, ciklet 5 yıl, bira kutusu 10-100 yıl, sigara filtresi 2 yıl süre ile yok olmamaktadır.

• Evsel atıklar arasında cam şişe ve kavanozların geri dönüşümü ülkemizde oldukça eski yıllara uzanmaktadır. Renklerine göre ayrılan cam şişe ve kavanozlar ve diğer cam atıklar krılarak cam tozu haline getirilir. Cam tozu, kum, kireç taşı ve soda külü ile karıştırılır ve yüksek sıcaklıkta şekillendirilerek yeni ürünlere dönüştürülür. Hangi Maddeler Geri Dönüştürülebilir:Çöpün içindeki geri dönüştürülebilir malzemelerin önemli bir miktarını yiyecek ve içecek ambalajlarında kullanılan metal plastik ve cam atıklar ile kağıt ve karton oluşturmaktadır. Bunun yanında kemik, tekstil parçaları da özel ayırma tesislerinde geri dönüştürülebilmektedir.

Geri Dönüşüm Siteminin 5 Temel Basamağı:

1.Kaynakta Ayırma; Değerlendirilebilir nitelikli atıkları çöple karışmadan oluştukları kaynakta ayırarak biriktirme.
2.Değerlendirilebilir Atıkları Ayrı Toplama; Bu işlem değerlendirilebilir atıkların çöple karışmadan temiz bir şekilde ayrı toplanmasını sağlar.
3.Sınıflama; Bu işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara ayrılmasını sağlar.
4.Değerlendirme; Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiğe geri dönüşüm işlemidir.
Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
5.Yeni Ürünü Ekonomiye Kazandırma; Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.

Geri Dönüşüm Niçin Önemlidir ?
1) Doğal kaynaklarımız korunur.
2) Enerji tasarrufu sağlanır.
3) Doğaya zarar veren atık miktarı azalır.
4) Geri dönüşüm geleceğe ve ekonomiye yatırım demektir.Tüm bunların ötesinde geri dönüşüm DOĞAL KAYNAKLARIN EN VERİMLİ ŞEKİLDE KULLANILMASINI SAĞLAYAK, GELECEK KUŞAKLARA POTANSİYEL KAYNAKLARIN MÜMKÜN OLABİLEN EN FAZLA MİKTARINI BIRAKABİLECEK EN ÖNEMLİ KATI ATIK YÖNETİM BİÇİMİDİR.



Ambalaj Atıklarının Geri Toplanması Ambalaj atıklarınızı mavi renkli torbalarda biriktirin.Yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya koyun veya sarı renkli ambalaj konteynerine atın.

Ambalaj Konteynerine Atılacak Malzemeler
• Plastik su, meşrubat, şampuan ve sıvı deterjan şişeleri, plastik torbalar.
• Teneke- alüminyum meşrubat ve konserve kutuları.
• Yoğurt, krema gibi yiyeceklerin konduğu plastik kaplar.
• Alüminyum folyo kaplı yiyecek ve içecek kutuları.
• Karton ve alüminyumdan yapılmış meyva suyu ve süt kutuları.
• Her türlü plastik maddeden yapılmış ve geri dönüş işareti olan malzemeler. Not: Lütfen ambalaj atıklarınızı kapaksız olarak ve kirletmeden atın.

Ambalaj Konteynerine Atılmaması Gereken Malzemeler
• Motor yağı bidonu.
• Agresol, boya bidonu ve teneke kutuları.
• Margarin kapları.
• Kirli ve yağlı şişeler.

Camların Geri Toplanması Cam atıklarınızı biriktirin. Yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya bırakın veya cam kumbaralarına atın.

Cam Kumbaralarına Atılacak Malzemeler
• Kapaksız cam şişeler.
• Cam su bardakları, sürahi, vazo vb.
• Cam kavanozlar.

Cam Kumbaralarına Atılmaması Gereken Malzemeler
• Porselen ve seramik parçaları.
• Ampul florasan vb. Maddeler
• Çok kirli camlar.
• Ayna ve pencere gibi düz camlar.
• Araç camları.
Not: Lütfen cam atıklarınızı temiz olarak renkli camlarınızı renkli, renksiz camlarınızı renksiz cam kumbaralarına atınız. Şişe ve kavanozların kapaklarını mutlaka çıkarınız.

Çöplerin Ayrı Toplama Sistemi
• Ev, okul, işyerlerinizde biriken atıkların önemli bir bölümü yeniden değerlendirilebilen nitelikte atıklardır. Bu değerlendirilebilen atıkları temiz ve ayrı olarak toplayabilirsek bunlardan yeni ürünler üreterek geri kazanabiliriz. Lastik ve metal ambalaj atıkları doğada uzun yıllar bozulmadığından çevremizde görülmüş ve kullanım bakımından da kirletmektedir. Geri kazanma işlemiyle hem atık miktarını azaltmış hem de malzeme tüketimini azaltarak doğal kaynakları korumuş olacağız. Ayrıca metal ve plastik ambalajların geri kazanılmasıyla %95 enerji tasarrufu sağlayacağız. Bu çalışmamızın daha başarılı ve sizlere daha faydalı olması için size de bazı görevler düşmektedir.
• Konteynerlerin ve çevresinin temizliğine dikkat edelim.
• Konteynerlerin dışına ve çevresine kesinlikle çöp atmayalım ve attırmayalım.
• Konteynerlerin kapaklarını daima kapalı tutalım.

KAYNAK: T.C. Beşiktaş Belediyesi Web Sitesi.

Hiç yorum yok: